ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΒΛΑΣΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1950 - 1975, ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΕΝΟΣ ΓΟΝΙΜΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ.
ΩΣ ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ, ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΝΑΡΤΟΥΝ ΣΧΟΛΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ. ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΝΤΑΙ ΣΤΟ e-mail: diadromeszois@gmail.com

Τετάρτη 12 Αυγούστου 2009

Στη μέση του Ψυχρού Πολέμου

Κάποιοι, βλέποντας το βιβλίο του Πέτρου Βλάσση, θα πουν ότι πρόκειται για την προσωπική, μικρή ιστορία ενός άσημου ανθρώπου. Θα πουν ότι μες τους τόσους ανθρώπους που αγωνίστηκαν για τη δημοκρατία στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, ενάντια στην αυταρχικότητα και τη δικτατορία, δεν υπήρχε ιδιαίτερος λόγος για έναν Λευκιμμιώτη να καθίσει και να γράψει για τη ζωή του. Άλλωστε, τι είναι αυτό που τον διαφοροποιεί από όλους τους άλλους, ποιος ο λόγος να διαβάσουμε το βιβλίο του;

Τον Πέτρο Βλάσση τον γνωρίζω από την παιδική μου ηλικία, λόγω της φιλίας μου με τον γιο του, Σίμο. Δεν έτυχε ποτέ να κουβεντιάσω μαζί του για το παρελθόν του, ούτε κάναμε γενικότερα πολιτικές συζητήσεις. Γνώριζα μόνο ότι κατά την περίοδο της Δικτατορίας, ο Πέτρος, στρατιώτης ων, λιποτάκτησε και φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό με τη βοήθεια της Αμαλίας Φλέμιγκ. Γνώριζα ότι ήταν αριστερός, αλλά ανέντακτος, από κείνους τους ρομαντικούς που είναι κάπως δύσκολοι χαρακτήρες γιατί δεν κολλάνε πουθενά – μένουν αμετανόητα προσηλωμένοι σε κάποιο σοσιαλιστικό όνειρο.
Την περιπέτειά του, λοιπόν, τη γνώρισα όταν συνεργαστήκαμε για την παρουσίαση του βιβλίου του στην Κέρκυρα. Πήρα το βιβλίο και άρχισα να το διαβάζω, προκειμένου να εντοπίσω τα στοιχεία εκείνα που άξιζαν να προβληθούν. Οφείλω να ομολογήσω ότι η δομή του μου φάνηκε κάπως περίεργη, αλλά δεν μπορούσα παρά να εκτιμήσω την αμεσότητά του, την ανεπιτήδευτη λογική με την οποία στήθηκε. Και όχι μόνο αυτό. Σελίδα τη σελίδα, οι «Διαδρομές Ζωής» κέντρισαν μέσα μου και το αισθητήριο του ιστορικού.
Η σύγχρονη ιστορία δεν περιλαμβάνεται στα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα, ούτε αποτελεί μέρος της έρευνάς μου. Η πολιτική ιδεολογία του Πέτρου Βλάσση δεν ταυτίζεται με τη δική μου. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα που σκιαγραφείται στο βιβλίο, τα όσα ο συγγραφέας έζησε και έπραξε, αυτά που ο ίδιος και οι ομοϊδεάτες του βίωσαν, δεν μπορούσαν παρά να εγείρουν τη βαθιά μου εκτίμηση.
Τα όσα περιγράφονται στις «Διαδρομές Ζωής» δεν αποτελούν απλώς μία προσωπική ιστορία. Ειδομένα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου που τότε μαινόταν σε όλη του την ένταση, αποκτούν άλλο εύρος και βάθος. Πρόκειται για τη συνταρακτική ιστορία πολλών νέων Ελλήνων, οι οποίοι ασπάζονταν τον ιδεαλιστικό, ανθρωπιστικό Σοσιαλισμό, την πούρα ιδέα της Δημοκρατίας, και οι οποίοι, αφού διώχτηκαν από την Ελλάδα των Συνταγματαρχών, βρέθηκαν στη μέση δύο πανίσχυρων αντιμαχόμενων συνασπισμών. Η φιλελεύθερη Δύση και η κομουνιστική Ανατολή έριζαν για την κυριαρχία στην Ευρώπη και όλον τον κόσμο, διεκδικώντας η καθεμία για τον εαυτό της έναν μεσσιανικό σχεδόν ρόλο με σημαία τη Δημοκρατία και την Ελευθερία.
Η αυταρχική (στην προκειμένη περίπτωση όχι πολιτική) Δεξιά καταδίωξε τον Πέτρο Βλάσση από την Ελλάδα. Η αυταρχική (κομμουνιστική) Αριστερά δεν του άφησε χώρο να σταθεί στην Ευρώπη. Τι αντίκτυπο να είχε άραγε αυτή η αντιμετώπιση από πλευράς του κομμουνισμού στον νεαρό Πέτρο και τους άλλους που σαν κι αυτόν πρέσβευαν τα σοσιαλιστικά ιδεώδη; Τι να σκέφτηκε για τον κόσμο και τις τύχες του ο Πέτρος Βλάσσης, όταν ένα πρόσωπο του ζήτησε να εργαστεί είτε για τη CIA είτε ως Σοβιετικός κατάσκοπος, λες και δεν είχε ιδιαίτερη σημασία;
Πώς να αντιμετωπίσει ένας νέος την ψυχρή πραγματικότητα ότι οι άνθρωποι και οι λαοί γίνονταν ένα παιγνίδι μεταξύ των ισχυρών που πάνω από όλα νοιάζονταν για τη διατήρηση μίας ισορροπίας που θα επέτρεπε στον καθένα να ελέγχει τη σφαίρα επιρροής του και να επιβάλλει με σκληρότητα μία πειθαρχία που λειτουργούσε απαγορευτικά για την ουσιαστική πρόοδο και την ελευθερία των λαών;

Ο Ψυχρός Πόλεμος έχει πλέον λήξει και κάποιοι βιάστηκαν να μιλήσουν για θρίαμβο της Δημοκρατία και της Ελευθερίας. Η σημερινή πραγματικότητα, όμως, τους έχει διαψεύσει. Οπωσδήποτε δεν ζούμε σε καθεστώς τρομοκρατίας, ούτε πλέον φοβόμαστε να εκφράσουμε την άποψή μας. Οι αρχές της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας, τουλάχιστον στον δικό μας, ανεπτυγμένο κόσμο έχουν επικρατήσει ως πολιτική ιδεολογία, η ποιότητά τους, όμως, τίθεται υπό κρίσιν. Σήμερα οι πολιτικές προκλήσεις είναι πολύ διαφορετικές από ότι το ’60 και το ’70, όμως τα ζητούμενα είναι τα ίδια με αυτά που σκιαγραφούνται στις «Διαδρομές Ζωής»: όραμα, δράση και ακεραιότητα.

Ανδρέας Γραμμένος

Δευτέρα 27 Ιουλίου 2009

Ο Θ. Καλαφάτης για τις "Διαδρομές Ζωής"

Το βιβλίο του Πέτρου Βλάσση «Διαδρομές ζωής: Πολιτική και Πολιτικοί» αποτελεί μια προσωπική μαρτυρία, από τις λίγες, για την αντιδικτατορική δράση και τους αντιστασιακούς αγώνες στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Συνδυάζει την προσωπική αφήγηση με την πολιτική ανάλυση, την προσωπική εξιστόρηση με τη γενική πολιτική και κοινωνική ιστορία και φωτίζει πολλές πλευρές της σύστασης και ανάπτυξης των αντιστασιακών οργανώσεων καθώς και της δράσης και της πολιτικής στάσης των μελών τους, την περίοδο 1967-1974.
Ανεξάρτητα της διάταξης των επιμέρους κεφαλαίων το βιβλίο χωρίζεται σε τρείς μεγάλες ενότητες – διαδρομές: πριν από τη Χούντα, κατά τη διάρκεια της και μετά.
Στην πρώτη ενότητα δίνεται το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ανδρώνεται και πολιτικοποιείται ο συγγραφέας. Ο αυτοσαρκασμός και το κερκυραϊκό χιούμορ συνδυάζονται με μια διεισδυτική εξέταση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης. Στη δεύτερη ενότητα διακρίνονται τρείς σταθμοί: ο στρατός, το Στρασβούργο όπου καταθέτει ως μάρτυρας εναντίον της Χούντας για τα βασανιστήρια που υπέστη στη διάρκεια της σύλληψής του, και η μεγάλη διαδρομή του στις ευρωπαϊκές πόλεις ως στρατευμένο μέλος των αντιδικτατορικών οργανώσεων. Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζεται η μεγάλη ατομική διαδρομή του συγγραφέα που αφορά την περιπέτειά του στη Δυτική Ευρώπη καθώς και την επιστροφή του στην Ελλάδα, μετά την πτώση της Χούντας, και την επαγγελματική και κοινωνική του ενσωμάτωση.
Αξίζει να αναφερθούμε στο μεγάλο σώμα αρχειακών τεκμηρίων από το οποίο διανθίζεται το βιβλίο. Πρόκειται για την αλληλογραφία του Πέτρου Βλάσση με μέλη και υπευθύνους των αντιστασιακών οργανώσεων στη Δυτική Ευρώπη, με φίλους κρατούμενους στην Ελλάδα και με τα μέλη της οικογενείας του. Το περιεχόμενο των επιστολών αποτελεί ένα μεγάλο καθρέφτη για τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις αντιστασιακές οργανώσεις στο εξωτερικό και τις πολιτικές που ακολούθησαν.
Μέσα απ’ αυτές της διαδρομές ο Πέτρος Βλάσσης είδε και έμαθε πολλά, παρέμεινε ζωντανός και όρθιος. Δεν αλέστηκε από τις μυλόπετρες της καθημερινότητας και των κοινωνικών και πολιτικών μηχανισμών.
(από τον πρόλογο του βιβλίου)

Πέμπτη 14 Μαΐου 2009

Ομιλία του Θεοτόκη Ζερβού στην παρουσίαση του βιβλίου


Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι

Είναι ένας τρόπος να επικοινωνούμε οι ηττημένοι, μιλώντας για ξεχασμένα και παράταιρα πράγματα. Έστω και ανα αυτό σημαίνει πως παρασιτούμε πια στους σκουπιδότοπους της Ιστορίας, αφού όπως συμβαίνει πάντα, την Ιστορία τη σφετερίζονται αυτοί που κράτησαν τις δυνάμεις τους για τη στιγμή των ευκαιριών.
Όμως, αγαπητοί φίλοι, απόψε δεν είμαστε εδώ για να θρηνήσουμε τη συλλογική μοίρα της γενιάς μας, ή της Αριστεράς, αλλά για να προσεγγίσουμε με σεβασμό την περίπτωση ενός ανθρώπου απου διέπρεψε -με εισαγωγικά ή χωρίς εισαγωγικά η λέξη - σε μία εποχή που η συμμετοχή στα κοινά ήταν συνυφασμένη με τον απόλυτο κίνδυνο. Επίσης, με την τρέλα και οπωσδήποτε όχι με τη σύνεση.
Είμαστε εδώ για να μιλήσουμε για το βιβλίο του Πέτρου Βλάσση "Διαδρομές Ζωής". Ένα βιβλίο που αποτελεί, με κάποιον τρόπο, έναν απολογισμό της μακρόχρονης πορείας του στα πολιτικά δρώμενα των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας του τόπου μας. Επίσης, ένα βιβλίο που επιχειρεί μία παράθεση των απαντήσεων που έδωσε ο συγγραφέας στα μικρά και μεγάλα ερωτήματα που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια της δράσης του.
Ωστόσο, πέραν αυτών, έχω τη βάσιμη άποψη πως το βιβλίο αυτό σχετίζεται με την αγωνία του αφηγητή και την απεγνωσμένη προσπάθεια κάθε αξιοπρεπούς εξηντάρη, να διατυπώσει το καίριο και μέγιστο ερώτημα στο οποίο απάντηση υπήρξε η ζωή του.
Κι ας μη θεωρηθεί παράξενο ετούτο το πρωθύστερο, να προηγείται δηλαδή η απάντηση της ερωτήσεως, γιατί στον μεγάλο διάλογο της ζωής μας με την πραγματικότητα, το ερώτημα και η απάντηση εξελίσσονται μαζί για να ενοποιηθούν τελικά μέσα στην επάρκεια της γλώσσας και της έκφρασης. Και μπορεί, βέβαια, ο Πέτρος στον πρόλογό του να δηλώνει πως δε νοιώθει συγγραφέας, όμως οι αρετές της αφήγησής του επιβεβαιώνουν αυτή την επάρκεια.
Φαντάζομαι πως ένα ανδιαφέρον ερώτημα που θα μένει σε εκκρεμότητα πάντα, είναι αυτό που αφορά τη ζωή, τις επιλογές και την πνευματική κατάσταση του Οδυσσέα μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη. Αυτός ο πολυμήχανος άνθρωπος που έζησε μέσα στον κίνδυνο, στην ίντριγκα καιστην αντίφαση, πώς άραγε έζησε το υπόλοιπο της ζωής του, τι σκέφτηκε, πώς αξιολόγησε τος κορυφαίες και τις αμφιλεγόμενες πράξεις του; Και, κυρίως, πώς αυτοτοποθετήθηκε στον χώρο και στον χρόνο μετά τη συσσώρευση τόσων εμπειριών; Αν αυτά είναι τα ύστερα ερωτήματα της όποιας Οδύσσειας, μικρής ή μεγάλης, τότε αφορούν και το βιβλίο του Πέτρου Βλάσση.
Αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι.
Θα έλεγε πως δεν είναι μόνον διαβλητή η Ιστορία, αλλά και άδικη, καθώς αλλοτριώνει και εξαφανίζει συχνά την δράση των ατόμων, εντάσσοντάς την στις μεγάλες κινήσεις τη και οδηγώντας έτσι αυτή τη δράση και την προσωπική συνεισφορά, όχι μόνον στη λήθη, αλλά και στην παραποίησή της μέσα στον συλλογικό μύθο. από αυτήν την άποψη και όπως προκύπτει από το βιβλίο, ο Πέτρος δεν άφησε πολλά περιθώρια υιοθεσίας και ιδιοποίησής του από κανένα "συλλογικό υποκείμενο", κόμμα ή άλλο φορέα. Παρόλο που έδρασε μέσα στα πλαίσια τέτοιων οργανισμών, κράτησε την αυτονομία του διεκδικώντας την ιδιαιτερότητά του μέσα στην ομάδα και όχι παραιτούμενος από αυτή στο όνομα μιας πολυδιαφημισμένης και στρεβλής άποψης για τη στράτευση.
Και ας πούμε και τούτο: Πως πολύ συχνά η προσωπική συνεισφορά δεν επιζεί στη μνήμη των ανθρώπων αν πρώτα δεν έχει διατεθεί πως ρξυπηρέτηση του συλλογικού μύθου ή της συλλογικής αγιοσύνης. Δεν είναι λοιπόν μόνο η Ιστορία που ομογενοποιεί τις προσωπικές συμπεριφορές μέσα από την αποστασιοποιημένη οπτική της, είναι ακόμη και τα κομματικά φίλτρα που αποκλείουν τις συμπεριφορές και την προσφορά από πρόσωπα διαφορετικών δοξασιών.
Μία ζωή, λοιπόν, ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και στον φόβο. Και ο Πέτρος πάντα, χωρίς να αγνοεί τον φόβο, να γέρνει, με όποιο κόστος, πρις τη μεριά της αξιοπρέπειας. Τούτο το βιβλίο, λοιπόν, εκτός που μας προσφέρει προς ανάγνωση και αναγνώριση την ιστορία μίας ιδιαίτρης ζωής, αφήνει σε όλους μας να σκεφτούμε το γιατί και προς τι όλα τούτα. Εμείς θελήσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Δεν το πετύχαμε. Τώρα προσπαθούμε να μην αλλάξουμε οι ίδιοι. Δεν είναι εύκολο.
Όμως, στην ωριμότητά μας, όπως και ο Πέτρος ο Βλάσσης, δεν μπορούμε να αποποιηθούμε ούτε τη νιότη μας, ούτε την προσπάθειά μας, όσο λίγα και αν απέδωσε.
Αγαπητοί φίλοι.
Τον Πέτρο τον γνωρίζω από πάντα. Μαζί είμαστε στην παρέα που συγκρότητσε την πρώτη οργάνωση της Αριστεράς, το 1958, στο Γυμνάσιο, σαφώς παράνομη και με δραστηριότητα κυρίως την ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων. Την περίοδο αυτή ο Πέτρος την περιγράφει με μεγάλη σαφήνεια. Αποδίδει τις εφηβικές μας ανησυχίες καθώς και το ανυπότακτο του χαρακτήρα μας. Την αλληλεγγύη μέσα στη φτώχια της εποχής, μα και τη θέλησή μας να προχωρήσουμε στο πανεπιστήμιο.
Εδώ αναφέρει και την ταβέρνα του Κοντομάρη, στην οποία τρώγαμε μα και περνάγαμε κάμποσες ώρες όταν η παρέα με τη συντροφιά εργατών και άλλων ανθρώπων του μόχθου επιδίδονταν σε πολιτικές κυρίως συζητήσεις.
Ύστερα ήρθαν τα φοιτητικά μας χρόνια. Εγώ ανέβηκα στη Σαλινίκη και ο Πέτρος στην Αθήνα. Φοιτητής στην Ανωτάτη Εμπορική, εργαζόμενος συγχρόνως και πάντα συμμέτοχος στις δραστηριότητες του φοιτητικού κινήματος.
Ώσπου, στις 21 Απριλίου του 1967, ήρθαν αυτόκλητοι οι συνταγματάρχες να "σώσουν" την Ελλάδα. Ο Πέτρος πάλι μέσα σε όλα. Κόντρα στον φόβο και στην παραίνεση για σύνεση και ήσυχη στάση.
Αυτήν την εποχή αρχίζει η πρώτη και αφάνταστη περιπέτεια της ζωής του, με τη σύλληψή του, τον ανελέητο βασανισμό του, την στράτευσή του και την μυθιστορηματική απόδρασή του από την Ελλάδα.
Κι ύστερα η δεύτερη φάση της μεγάλης περιπέτειας.
Μετά τη μαρτυρία του, αποφασιστικής σημασίας για την αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η μεγάλη περιπλάνησή του στη Γηραιά Ήπειρο για τις ανάγκες του αντιδικτατορικού αγώνα. Εκεί γνωρίζει τους πάντες και τα πάντα. Πρόσωπα που τα υστερότερα χρόνια θα διαδραμάτιζαν πρώτους ρόλους στην πολιτική μας ζωή, καθώς και πρόσωπα που μετά την πρώση της δικτατορίας, και αφού έκαμαν το καθήκον τους, θα επέστρεφαν στον κανονικό τους βίο.
Σε αυτή τη φάση της ζωής του, ο Πέτρος βρέθηκε πολλές φορές μόνος, ανόμοιος και άστεγος. Κι όσες φορές χρειάστηκε, προσέφυγε στους καλούς φίλους που η κοινη μοίρα τους είχε σκορπίσει παντού.
Και ύστερα η επιστροφή.
Η τρίτη φάση της περιπέτειας.
Η σύλληψη ξανά, το στρατοδικείο και η τελική αθώωσή του από την κατηγορία της λιποταξίας.

Θεοτόκης Ζερβός.

Τρίτη 12 Μαΐου 2009

Χαιρετισμός του Περικλή Κοροβέση για την παρουσίαση του βιβλίου



O παλιός μου φίλος και σύντροφος Πέτρος Βλάσσης μας έδωσε μια πολύτιμη μαρτυρία.Τα μεγάλα γεγονοτα της ιστορίας απαρτίζονται από μικρές προσωπικές ιστορίες και βλέπουμε οτι αυτά τα υψηλά επιτεύματα τα έχουν κάνει άνθρωποι σαν όλους εμάς, πράγμα που σημαίνει οτι ο καθένας από μας στις κατάλληλες συνθήκες καταργεί τον μικρό του εαυτό και γίνεται δημιουργός της ιστορίας.Εκεί εντάσσεται και η αφήγηση του Πέτρου Βλάσση και τον ευχαριστούμε γι αυτό.-

Με συντροφικούς χαιρετισμούς

Περικλής Κοροβέσης
Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α΄Αθήνας

Χαιρετισμός του Σπύρου Ζερβού για την παρουσίαση του βιβλίου

Αγαπητέ φίλε Πέτρο,

Μόλις χθες, ταξιδεύοντας προς Αμερική, προσπάθησαν να διαβάσω το βιβλίο σου, το οποίο πραγματικά με ταξίδεψε πολλά χρόνια πίσω. Χρόνια δύσκολα, που όμως με νοσταλγία μου τα ξαναθύμισες.

Παρόλο που το διάβασα αποσπασματικά, πέρα από τη ζωή σου και την αντιστασιακή σου δράση, που βεβαίως εμείς οι φίλοι σου λίγο έως πολύ τη γνωρίζαμε, με εντυπωσίασαν τρία πράγματα:

Ο τίτλος που διάλεξες ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσες να βάλεις.
Τα σκίτσα στα εξώφυλλα μπρος και πίσω, δένουν απίθανα με την ουσία του βιβλίου σου
Το ότι παραθέτεις μόνο γεγονότα και ντοκουμέντα, χωρίς να τα αναλύεις, δείχνει ότι δεν προσπαθείς να πείσεις τον αναγνώστη για τίποτε, τον αφήνεις να καταλάβει ό,τι αυτός θέλει. (αυτό βεβαίως μπορεί να είναι και καλό αλλά και κακό, γιατί έτσι κρύβεις την αλήθεια σου... ή μήπως είναι το θέμα του επομένου; Μακάρι.

Φίλε Πέτρο, ειλικρινά λυπάμαι που δεν μπορώ να είμαι στην παρουσίαση. Σου εύχομαι να είσαι πάντα καλά και το βιβλίο σου να έχει τη επιτυχία που του αξίζει, όχι βέβαια γιατί εσένα σε ενδιαφέρουν τόσο οι πωλήσεις, αλλά να διαβαστεί για να μαθαίνουν οι νέοι και να προβληματίζονται οι μεγαλύτεροι.

Με αγάπη
Ο φίλος σου,
Σπύρος Ζερβός

Χαιρετισμός του Κλεάνθη Γρίβα για την παρουσίαση του βιβλίου




Η προσωπική μαρτυρία του Πέτρου Βλάσση αναφέρεται σε μια εποχή επικινδυνότητας όπου η συμμετοχή στα κοινά ήταν ανιδιοτελής και συνεπαγόταν -πάντα- προσωπικό ρίσκο.

Μια εποχή που φαντάζει εξόχως μακρινή σε σχέση με τη σημερινή εποχή της καθολικής κλεπτοκρατίας που η συμμετοχή στα κοινά είναι απολύτως ιδιοτελής και με μοναδικό κίνητρο το προσωπικό κέρδος.

Διαβάζοντάς την μαρτυρία του Πέτρου, έχει κανείς την εντύπωση ότι κάποιος φίλος διηγείται μια μπερδεμένη προσωπική του ιστορία και -που και που- χαμογελάει πονηρά, λέγοντας: Τελικά το έζησα κι αυτό…

Η μαρτυρία αποκαλύπτει μια άλλη διάσταση του Πέτρου. Εντάχθηκε, αγωνίστηκε, κατέβαλε το ανάλογο τίμημα και βγήκε ζωντανός για να καταγράψει τη δική του «μια εποχή στην κόλαση» (που, από ορισμένες απόψεις, ήταν καλύτερη από την εποχή στον «παράδεισο» που την διαδέχθηκε). Μόνο που… «έφτασε αργά, της πήραν άλλοι τη θέση».

Μετά την «εποχή στην κόλαση» (που ανατράπηκε εκ των έξω και άνω), οι γραφειοκρατίες που βρίσκονταν εντεύθεν και εκείθεν της εξουσίας εκστράτευσαν για να βιάσουν την ιστορία, να την κατακρεουργήσουν και να την μεταπλάσουν σε Μύθο.

● Αρχικά, οι νέοι συνδιαχειριστές της εξουσίας (συμπολιτευόμενοι και αντιπολιτευόμενοι) περιμάζεψαν αίμα, πτώματα, διαψευσμένες ελπίδες και όνειρα, τα ανέμειξαν με τη χολή που ξερνάει η «ύπαρξή» τους και κατασκεύασαν ένα αποτρόπαιο χαρμάνι και στήριξαν την εξουσία τους στο χρηματιστήριο της πρώτης, τυχοδιωκτικής, φάσης της Μεταπολίτευσης.

● Στη συνέχεια, περιμάζεψαν τα γεγονότα, τα «καθάρισαν» από κάθε επικίνδυνο φορτίο, τα ξανάπλασαν κατά το δοκούν, μετέτρεψαν την Ιστορία σε Μύθο, παρήγαγαν ένα αηδιαστικό γραφειοκρατικό αμάλγαμα και στήριξαν την εξουσία τους στο χρηματιστήριο της δεύτερης, κλεπτοκρατικής, φάσης της Μεταπολίτευσης.

Δεν έχει πλάκα η ζωή;

Καλοτάξιδη η μαρτυρία σου Πέτρο
Κίνητρο {μάλλον όχι (αν και δεν είμαι και πολύ αισιόδοξος γι’ αυτό). }

Κλεάνθης Γρίβας

Θεσσαλονίκη 8 Μαίου 2009

Παρασκευή 8 Μαΐου 2009

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ 8/5/2009


Την Παρασκευή 8 Μαΐου πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου "Διαδρομές Ζωής" στην Κέρκυρα, από το βιβλιοπωλείο "Κίνητρο" και τη βιβλιοθήκη "Λήδα Καλογεροπούλου".

Οι ομιλητές, ένα πάνελ που σε πολλούς μπορεί να φαίνεται αταίριαστο, προσέγγισαν και ανέλυσαν το βιβλίο, ασχολήθηκαν με τον άνθρωπο Πέτρο Βλάσση και τα ζητήματα που πραγματεύεται στο έργο του, ο καθένας από διαφορετική πλευρά, αφού καθένας από αυτούς έχει ξεχωριστή ιδιότητα και διαφορετική πολιτική άποψη. Ένας πρώην Υπουργός, μία ιστορικός, ένας Καθηγητής Ιστορίας και ένας λογοτέχνης, ήταν λογικό ότι θα διατύπωναν διαφορετικές τοποθετήσεις, ότι θα φώτιζαν ο καθένας με την ιδιαίτερη ματιά του τις "Διαδρομές Ζωής".

Η Μαρία Καμονάχου, ιστορικός (και λογοτέχνης) επικεντρώθηκε στον άνθρωπο Πέτρο Βλάσση και κέρδισε το κοινό με την ενδελεχή της προσέγγιση στις ανθρώπινες εκείνες αξίες που ώθησαν τον συγγραφέα (και πολλούς άλλους της γενιάς του) να αγωνιστεί όπως αγωνίστηκε. Το συναίσθημα και η συναισθηματική ηθική κατέχουν τη δική τους θέση στον ψυχισμό μας, τόσο ως εναύσματα για δράση, όσο και ως παράγοντες ολοκλήρωσης της προσωπικότητας. Αίσθηση προκάλεσε ο παραλληλισμός του Πέτρου Βλάσση και των άλλων "αφανών ηρώων" της γενιάς του με τον Δον Κιχώτη: οι φαινομενικά μάταιοι αγώνες απέναντι σε αντιπάλους που δεν μπορούν να νικηθούν, η αναζήτηση ενός ιδανικού άυλου, μα και υπέροχου, σε πείσμα των καιρών. Πέτυχαν; Δεν είναι εύκολο να αποφανθεί κανείς. Είναι βέβαιο, όμως, κατά την ομιλήτρια, ότι οι άνθρωποι αυτοί προκάλεσαν μία "ρωγμή" στην καθημερινότητα, μία σχισμή φωτός που μπορούμε ακόμη να δούμε.

Ο Θεοτόκης Ζερβός, λογοτέχνης, αναφέρθηκε στη γλώσσα ως μέσο έκφρασης των ζητημάτων που αγγίζει ο Πέτρος Βλάσσης, αλλά και ως στοιχείου εκφοράς μίας στάσης ζωής και αναζήτησης. Η χρήση της γλώσσας στο πρώτο μέρος του βιβλίου όπου ο συγγραφέας παραθέτει τη διαδρομή του μέχρι το Στρασβούργο (τα παιδικά του χρόνια στη Λευκίμμη και τα νεανικά του στις μαθητικές και φοιτητικές οργανώσεις), κατά τον ομιλητή διαθέτει μία επάρκεια, η οποία εκφράζει την πληρότητα σε ιδέες και ηθική που χαρακτηρίζουν αυτές τις ηλικίες, ειδικά εκείνη τη γενιά. Ο Θεοτόκης Ζερβός έθεσε τον προβληματισμό του σχετικά με το αποτέλεσμα των αγώνων της γενιάς του δημοκρατικού και αντιδικτατορικού αγώνα, με βάση το αποτέλεσμα, δηλαδή τη σημερινή Ελλάδα. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, δεν πέτυχαν, αλλά "δεν μπορούμε να ευτελίσουμε ούτε τη νιότη, ούτε τη δράση". Οι "Διαδρομές Ζωής", κατά τον ομιλητή δεν έχουν μόνο ιστορική αξία, αλλά αποτελούν ένα "αποδεικτικό στάσης ζωής".

Ο Νίκος Καραπιδάκης, Καθηγητής Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, προσέγγισε το βιβλίο και όσα πραγματεύεται ο συγγραφέας, από την πλευρά του ιστορικού. Διαπίστωσε την αξία του ως τεκμηρίου, τόσο ως δευτερογενούς (σε επίπεδο αφήγησης) όσο και ως πρωτογενούς (σε επίπεδο παράθεσης πρωτογενούς υλικού) πηγής της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, της ιστορίας της Αντίστασης (ο ομιλητής χρησιμοποίησε τον όρο "Αντίσταση" χωρίς επιθετικό προσδιορισμό, θέλοντας προφανώς να τονίσει την ενότητα αναλόγων φαινομένων και δράσεων) στην Κέρκυρα, αλλά και του εξωτερικού κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Μάλιστα, κάλεσε και άλλους που κατέχουν ανάλογο υλικό να το διαθέσουν ώστε να δημιουργηθεί ένα corpus τεκμηρίων, τα οποία θα μας επιτρέψουν να προσεγγίσουμε πλέον σε βάθος και σε εύρος τη συγκεκριμένη περίοδο, τώρα μάλιστα που ως κοινωνία είμαστε πιο ώριμοι και αποφορτισμένοι. Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο Νίκος Καραπιδάκης αναφέρθηκε επίσης στο νόημα και το αποτέλεσμα των αγώνων της γενιάς της Αντίστασης. Η σημερινή ελληνική πραγματικότητα ίσως δεν αφήνει πολλά περιθώρια ώστε να χαρακτηριστούν επιτυχημένοι οι αγώνες αυτών των ανθρώπων, όμως, κατά τον ομιλητή, η δράση τους, δίχως άλλο, μας έχει προσφέρει το πολύτιμο αγαθό της αξιοπρέπειας, το οποίο ως κοινωνία καλούμαστε να τιμήσουμε.

Ο Σπύρος Καλούδης, πρώην Υπουργός, προσέγγισε το βιβλίο από την πολιτική του πλευρά. Τόνισε ότι η Δικτατορία ήταν αναπόφευκτη, αλλά οι άσχημες καταστάσεις που επέφερε οδήγησαν ανθρώπους σαν τον Πέτρο Βλάσση να αγωνιστούν και να μας δώσουν την ελπίδα ότι πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι να αντιστέκονται σ' εκείνους που επιβουλεύονται την Ελευθερία.΄

Η εκδήλωση έκλεισε με τη μουσική του συνθέτη Σπύρου Σαμοΐλη, ο οποίος αποτύπωσε και μουσικά το στίγμα της εποχής, ερεθίζοντας το συναισθηματικό αισθητήριο του κοινού.


Παρασκευή 1 Μαΐου 2009

Τσ Σκόπια και οι Έλληνες


"Στα Σκόπια, μια πόλη του παλιού και του καινούργιου, βλέπεις άχαρες πολυκατοικίες στην θέση κατεστραμμένων από τους σεισμούς σπιτιών, δίπλα σε παλιά παραδοσιακά. Οι υπερμοντέρνοι νεαροί και οι κουρασμένοι απόμαχοι, μαζί με τους Αλβανούς, τους Τούρκους, το μελισσολόι των Τσιγγάνων και τους "άρχοντες" Ελληνόφωνους, αποτελούν το ανθρώπινο ντεκόρ των Σκοπίων.
Οι Ελληνόφωνοι Σλαβομακεδόνες, ηγέτες του κόμματος και της "Δημοκρατίας", αφού αυτοανακηρύχθηκαν "Μακεδονομάχοι" και άλλαξαν το επίθετό τους προσθέτοντας κατάληξη -ωφ ή -όφσκι, είναι η προνομιούχα κάστα, τόσο πνευματικά όσο και υλικά. Μιλούν φυσικά Σλαβομακεδονικά.
Οι μετρημένοι που παραμένουν Έλληνες, δεν ανήκουν στην προνομιούχα κάστα.
...................................................................
Αρκετές χιλιάδες από Τασκένδη και Ρουμανία, εγκαταστάθηκαν εδώ, βλέποντας σαν μικρότερο κακό να αλλάξουν την κατάληξη του ονόματός των, με αντιστάθμισμα να ακούν Ελληνικό Ραδιόφωνο και να είναι κοντά στην Πατρίδα που η νοσταλγία δεν τους αφήνει στιγμή να ξεχάσουν....."

(απόσπασμα από το βιβλίο -ο Πέτρος Βλάσσης, κατά την περιπλάνησή του στην Ευρώπη στην περίοδο της εξορίας του, κρατούσε σημειώσεις για όσα μέρη επισκεπτόταν)

Τα βασανιστήρια στην οδό Μπουμπουλίνας


Οι βασανιστές συνήθως επέδειξαν μία γνώση του έργου τους ανώτερη από ό,τι μπορεί να υποφέρει ένα ανθρώπινο σώμα. Σε μία άλλη περίπτωση που η Επιτροπή βρήκε ότι είναι αποδεδειγμένη, ο Πέτρος Βλάσσης, ο οποίος συνελήφθη επειδή ήταν μέλος ενός κινήματος νεολαίας της άκρας αριστεράς, περιέγραψε πώς του έδωσαν την φάλαγγα στην αίθουσα του καταιονισμού, στη στέγη του κτιρίου. Ύστερα τον υποχρέωσαν να σταθεί όρθιος. "Με έκαμαν να τρέχω γύρω-γύρω μέσα σ' ένα κύκλο εκεί μέσα, στο ίδιο δωμάτιο των βασανιστηρίων. Είχαν μετακινήσει λίγο τον πάγκο σε μία πλευρά, και εγώ ήμουν στο κέντρο του κύκλου, ενός κύκλου που τον αποτελούσαν δέκα άτομα. Ο καθένας απ' αυτούς κρατούσε κάτι - ένα ξύλο, ένα μεταλλικό αντικείμενο, ένα σχοινί. Έτσι, για να προστατευτώ από τα κτυπήματα, ήμουν υποχρεωμένος να τρέχω. Κινιόμουν από τη μία πλευρά στην άλλη, έτσι που όταν έφευγα από ένα άτομο που με είχε κτυπήσει, πλησίαζα ένα άλλο άτομο που τότε με κτυπούσε. Πιστεύω ότι σκοπός αυτής της μεθόδου ήταν να με κάμουν να τρέχω, ώστε η κυκλοφορία να ξαναέλθει στα πόδια μου και να γίνουν πάλι τα πόδια μου ευαίσθητα στον πόνο. Γιατί πιστεύω ότι εξέχασα να σας πω ότι αφού δεχθεί ξυλοδαρμό ενός ορισμένου βαθμού στα πόδια, το βασανιζόμενο πρόσωπο δεν αισθάνεται πια τον πόνο. Είναι σαν το κορμί να έχει γίνει ένα με τον πόνο".

(απόσπασμα άρθρου της Sunday Times για τα συμπεράσματα της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης - μαρτυρία του Πέτρου Βλάσση)

Τρίτη 28 Απριλίου 2009

Διαδρομές Ζωής - Κατάθεση Ψυχής

Οι “Διαδρομές Ζωής” αποτελούν την κατάθεση της προσωπικής διαδρομής του Πέτρου Βλάσση. Μίας διαδρομής που συνέπεσε με μία κρίσιμη περίοδο για την Ελλάδα, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Αυτή η κατάθεση έχει τη δική της σημασία και αποκτά μεγαλύτερη ακόμα αξία αν αναλογιστούμε ότι η βιβλιογραφία σχετικά με την περίοδο της Δικτατορίας είναι εξαιρετικά περιορισμένη, ενώ πολλές από τις μαρτυρίες που έχουν δημοσιευτεί είναι αρκετά «ρετουσαρισμένες».

Το βιβλίο του Πέτρου Βλάσση είναι πολιτικό, αλλά δεν αποτελεί μανιφέστο, ούτε ιδεολογική ανάλυση. Είναι τόσο πολιτικό, όσο η ζωή ενός ανθρώπου που έζησε σε μία εποχή που η πολιτική αποτελούσε το ζητούμενο για έναν καλύτερο κόσμο, όσο η οξυδερκής ματιά ενός νέου ανθρώπου που έζησε και έδρασε σε μία κοσμογονική (όπως τουλάχιστον φαινόταν τότε) περίοδο για τα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα της Ελλάδας.

Είναι ιστορικό, αλλά δεν αποτελεί ούτε ιστορική μελέτη, ούτε ιστοριογραφικό πόνημα. Είναι τόσο ιστορικό, όσο η μαρτυρία ενός ανθρώπου που μετείχε σε γεγονότα σημαντικά, όσο το ημερολόγιο ενός ανθρώπου από την ελληνική επαρχία που περιγράφει τις αλλαγές στη ζωή και τη σκέψη του, μέσα από το οποίο περιγράφεται μία μεγάλη μερίδα Ελλήνων από το τέλος του Εμφυλίου, έως την Μεταπολίτευση.

Τούτο το βιβλίο δεν πέρασε από αναθεωρητές και επιμελητές, ούτε δέχτηκε την επίνευση κάποιας πολιτικής ομάδας. Διατηρεί ανέπαφη την απλότητα μιας συλλογής αναμνήσεων και σημειώσεων ενός απλού ανθρώπου που βρέθηκε σε μία πολύπλοκη κατάσταση, και που με οξυδέρκεια αντιλήφθηκε τα πράγματα στην απλότητά τους.

Η γλώσσα είναι απλή, λιτή. Τα γεγονότα και οι σκέψεις των ανθρώπων δεν χρειάζονται πάντα γλωσσικά τεχνουργήματα για να αποδοθούν. Καμιά φορά ο απέριττος λόγος είναι εκείνος που μπορεί να μεταφέρει την ουσία στον αναγνώστη. Η αμεσότητα ενός λακωνικού κειμένου διεγείρει περισσότερο το αισθητήριο της αντίληψης.

Παιδικά και εφηβικά χρόνια στη Λευκίμμη και την Κέρκυρα. Ύστερα σπουδές στην Αθήνα, πολιτική δράση και ιδεολογικές αναζητήσεις. Έπειτα η Χούντα, διώξεις και βασανιστήρια. Απόδραση στο εξωτερικό, περιπλάνηση στην Ευρώπη. Δύση και Ανατολή, Βορράς και Νότος: το μάτι δεν χορταίνει να βλέπει, το μυαλό κρίνει και καταγράφει. Μεταπολίτευση και επαναπατρισμός. Η δύσκολη προσαρμογή σε μια Ελλάδα που πασχίζει να βρει τα βήματά της μετά από επτά χρόνια στον γύψο.

Είναι οι “Διαδρομές Ζωής” μία απόπειρα εξαργύρωσης παλιών αγώνων; Ή μήπως πρόκειται απλώς για τη φλυαρία ενός παλιού Αριστερού; Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Ο Πέτρος Βλάσσης καταθέτει την απλή, προσωπική του μαρτυρία για μία περίοδο που μας ενδιαφέρει όλους. Ο χρόνος και ο τρόπος αυτής της κατάθεσης είναι επιλογή του, χωρίς να μπορεί να χαρακτηριστεί «καθυστερημένος», και σίγουρα όχι «επιτηδευμένος». Άλλωστε, ανάμεσα στο «καθυστερημένο» και το «πρώιμο» υπάρχει και το «ώριμο».

Ανδρέας Γραμμένος